انواع دستگاه های بافندگی تاری پودی و تاریخچه بافندگی
پارچه های تاری پودی یکی از پارچه هایی است که از دیرباز مورد استفاده قرار میگرفته .در این مقاله با انواع دستگاه های بافت تاری پودی و تاریخچه بافندگی آشنا خواهید شد…
تاریخچه بافندگی
صنعت نساجی یکی از قدیمی ترین صنعت تمدن بشری به شمار میرود، زیرا پس از نیاز انسان به غذا، پوشاک دومین نیاز اساسی بشر میباشد که او را از سرما و گرما مصون نگه داشته و نشان دهنده شخصیت اجتماعی وی نیز میباشد. بر اساس شواهدی که موجود است، بشر از نه هزار سال پیش، از پارچه بافته شده، استفاده می کرده است به این دلیل صنعت نساجی به خصوص بافندگی دارای تاریخچه بسیار قدیمی است. قرن های زیادی صنعت بافندگی مهمترین صنعت تولیدی بشر به شمار میرفته است. در زمان های قدیم، انسان برای پوشاندن خود از شاخه درختان، برگها و علوفه استفاده می کرد و با درگیر کردن آنها با یکدیگر موفق به ساخت اولیه ساختمان اصلی منسوجات گردید. تحول فوق ادامه یافت تا اینکه الیاف حیوانی مانند پشم، مو، ابریشم و الیاف گیاهی مانند کنف و پنبه به طور وسیع مورد استفاده قرار گرفت. با پیدایش الیاف مصنوعی، پارچه ها با ظرافت و ضخامتهای متفاوت و با انعطاف پذیری بسیار بالا تهیه گردید. کاوشها و پژوهشهای دانشمندان و پژوهشگران در صد ساله اخیر نشان داده است که ایرانیان از پیشتازانی بوده اند که به کار بافندگی پارچه پرداخته اند. حتی ساکنین ایران باستان در دوره دوم سنگ )یا به اصطالح عصر حجر( با پارچه بافی آشنا بوده اند. پروفسور کارلتون کن، ضمن کاوشهایی در غاری موسوم به غار کمربند در نزدیکی دریای خزر )شهرستان بهشهر( پارچه هایی بدست آورد که ثابت می کند اقوام ایرانی از همان آغـاز غارنشینی پشم گوسفند و بز را بصورت پارچه می بافتند. آزمایشهایی که بر روی این پارچه ها انجام گرفت نشان داد که قدمتشان به 6500 سال قبل از میلاد میرسد. در میان صنایع دستی بشر، صنعت بافندگی از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. بطوری که تولیدات این صنعت نه تنها برای برطرف نمودن احتیاجات انسان میباشد بلکه در مسائل اجتماعی، فرهنگی و غیره نیز اهمیت فراوانی داشته است. مدت زمان زیادی دستگاه بافندگی دستی برای بافتن پارچه مورد استفاده قرار میگرفت تا اینکه در سال 1733 میلادی جان کی با ابداع روش پرتاب ماکوی سریع، سبب سریعتر شدن عمل بافندگی نسبت به قبل شد. در سالهای اولیه قرن نوزدهم، ماشینهای بافندگی از چدن درست می شدند و با نیروی بخار کار می کردند. تولید پارچه با تصاویر و اشکال بزرگ، تحول دیگری در صنعت بافندگی بوده است که در سال 1809 شارل ماری ژاکارد با اختراع تشکیل دهنه ژاکارد موجبات آن را پدید آورد. به منظور افزایش بازده ماشینهای بافندگی سیستم اتوماتیک تعویض ماسوره در اواخر قرن نوزدهم بر روی ماشینهای بافندگی نصب شد که این ماشینها را ماشین بافندگی اتوماتیک مینامند. برای اتوماسیون ماشینهای بافندگی فعالیتهای زیادی انجام پذیرفت که از جمله میتوان به مکانیزم مراقبت تار و پود، مکانیزم تغذیه کننده ماسوره با استفاده از جعبه حمل ماسوره بجای باتری ماسوره و مکانیزم پیچیدن ماسوره در ماشین بافندگی اشاره کرد. برای افزایش سرعت ماشینهای بافندگی علاوه بر موارد ذکر شده تلاش شد که جرم جسم پرتاب شونده به داخل دهنه کاهش یابد. برای رسیدن به این هدف روشهای پودگذاری بدون ماکو )همانند پروژکتایل، راپیری، جت هوا و جت آب( ابداع گردید. در روش های پود گذاری بدون ماکو، جرم جسم پرتاب شونده کاهش زیادی یافته و بدین ترتیب تولید ماشینهای بافندگی افزایش چشمگیری داشته است. ماشینهای بافندگی چند دهنه ای برای افزایش توان پودگذاری ساخته شد و در یک زمان مشخص چندین جسم پودگذار همزمان می توانستند وارد دهنه شوند. به عبارت دیگر یک ماشین بافندگی می توانست با تشکیل چند دهنه کار در یک زمان کار کند و توان پودگذاری به چندین برابر افزایش یافت. منسوجات تاری و پودی مزایایی همچون ثبات و مقاومت در برابر تغییر شکل بر اثر فشردگی و تنش کششی داشته و این ویژگیها، پارچه های تاری و پودی را از منسوجات ارزانتر حلقوی و منسوجات بی بافت متمایز می کند.
ماشین های بافندگی
برای تولید پارچه از روشهای مختلفی استفاده میشود. یکی از این روشها، بافندگی تاری ـ پودی است. در روش بافندگی تاری ـ پودی حداقل از دو دسته نخ استفاده میشود. دسته اول نخهای تار میباشند که در جهت طول پارچه قرار می گیرند و دسته دوم نخهای پود بوده که در جهت عرض پارچه قرار میگیرند. نخهای تار و پود بر هم عمود هستند و از بافتن آنها سطح بافت ایجاد می شود. برای انجام عملیات بافت پارچه لازم است که نخهای تار به دو دسته تقسیم شوند بطوری که یک دسته در بالا و دسته دیگر در پایین قرار گیرند. بدین ترتیب دهنه کار برای عبور نخ پود بوجود میآید و بعد از قرار گرفتن نخ پود در دهنه کار، عمل کوبیدن نخ پود به لبه پارچه انجام میگیرد. لازم به ذکر است که برای تولید بعضی از منسوجات ) مانند فرش ماشینی، حوله و مخمل( بیش از یک دسته نخ تار یا پود استفاده میشود از چوب ميسازند.
ماشين بافندگي دستي:
اين نوع ماشين بافندگي را معمولااز چوب می سازند. در شكل 1 ماشين بافندگي دستي را مشاهده ميكنيد.
اجزای ماشين بافندگی دستی
شاسي ماشين: شاسي ماشين اسكلت اوليه يك ماشين بافندگي است و اجزای ماشين بافندگي بر روي شاسي قرار میگیرد.
اسنوي تار: نخهاي تار به ترتيب خاص و مطابق نظر طراح بافت در كنار هم و روي يك غلتك مخصوص پيچيده میشود. كه به اسنوي تار معروف است.
تشكيل دهنه: براي انجام بافت لازم است، تارها به دو گروه تقسيم شوند. يك گروه در بالا و گروه ديگر در پايين قرار میگیرند. بالا و پايين بودن هر كدام از وردها مطابق طرحي كه از قبل آماده شده است، انجام ميشود. تارها از داخل روزنه ميلميلك رد میشود و در نتيجه بالا و پايين رفتن وردها (قاب و ميل ميلكها( و تشکیل دهنه، پودگذاری انجام میشود.
ماشينها از نظر تعداد ورد با هم تفاوت دارند ساده ترين ماشين دو ورد دارد و فقط میتواند پارچه تافته ببافد. معمولا ماشین بافندگی دستی ٤ و یا ٨ ورد دارد. در شكل 2 نحوه حركت دادن وردها را مشاهده ميكنيد. در یکی از ماشینها وردها از طریق فشار روی پدال انجام میشود ولی در ماشین پایینی وردها از طریق حرکت دادن اهرم جابجا میشود.
پودگذاری: پودگذاري به معناي قرار دادن نخ پود در دهنه ايجاد شده ميباشد. عمل پودگذاري در این ماشینها توسط ماكو انجام ميشود. براي اين كار ابتدا قرقره نخ (ماسوره) را در داخل ماكو ميگذارند و سر نخ آن را پيدا ميكنند. با گرفتن سرنخ و حركت ماكو در دهنه، پودگذاری انجام ميشود.
دفتين زني: دفتين براي كوبيدن نخ پود به لبه پارچه استفاده ميشود. دفتين شامل يك شانه با دندانه هاي چوبي و يا فلزي میباشد. شانه را ميتوان از دفتين جدا كرد و شانه ديگري در آن قرار داد. تعداد نخهايي كه از هر دندانه شانه عبور ميكند مهم است. تعداد دندانه هاي شانه در يك متر به عنوان واحد سنجش شانه مورد استفاده قرار میگیرد.
پيچش پارچه: با افزایش مقدار بافت پارچه، آن را دور يك غلتك مخصوص به نام غلتك پيچش پارچه میپيچند. بديهي است كه در صورت پيچش بيش از اندازه بين پودها فاصله ميافتد و اگر پيچش كمتر از حد باشد پودها روي هم قرار ميگيرند. بنابراین سرعت پیچش پارچه بسیار مهم است.
ماشين بافندگي برقي
با اختراع موتورهاي الكتريكي و به کارگیری آن در ماشینهای بافندگی، سرعت بافت پارچه افزایش یافت و درنتیجه تولید پارچه با سرعت بیشتری انجام شد. موتورهاي الكتريكي، حركت دوراني دارند درحالي كه پرتاب ماكو به يك نيروي ضربه اي احتياج دارد. از طرفي بافت پارچه، پود به پود است و پيچش پارچه نيز به همين نسبت بايد بسيار آرام باشد. حال آنكه دور موتورها ً حدود 200 ـ 400 دور بر دقيقه(RPM)است. راه حل مسئله در استفاده از چرخدنده ها، چرخ و معمولا زنجير، چرخ و تسمه میباشد.
در شكل 4 نمونه يك ماشين بافندگي با موتور الكتريكي را مشاهده ميكنيد.
پودگذاري در اين ماشينها با ماكو انجام میشود و سرعت پودگذاري بسیار زیادتر میشود؛ بنابراین سرعت بافت پارچه افزایش پيدا می کند. اين ماشينها نسبت به بافندگی دستی داراي مزاياي زير میباشند:
-
سرعت بافت بالاتر
-
افزایش يكنواختي در بافت
-
كاهش نيروي انساني لازم براي بافت پارچه
-
عرض بيشتر پارچه هاي بافته شده نسبت به قبل
معايب اين ماشينها نسبت به بافندگی دستی عبارتاند از:
-
سر و صداي بسيار زياد
-
خطرات ناشي از برق گرفتگي
-
خطرات ناشي از پرتاب ماكو و اصابت آن به بدن كاربر و پارگی نخهای تار
ماشينهاي بافندگی اتوماتيك
یکی از تحولات اساسی در صنعت بافندگی، ساخت ماشینهای بافندگی تمام اتوماتیک بوده است. اين ماشينها به طور كامل هوشمند هستند و ميتوانند مطابق برنامه و نقشه از پيش تعيين شده اي كار كنند. در شكل 5 نمونه يك ماشين اتوماتيك را مشاهده مي کنيد.
سيكل بافت در ماشينهاي بافندگی:
عمليات خاصي براي بافت يك پود لازم ميباشد. اين عمليات را سیکل بافت میگویند و عبارتاند از:
-
تشكيل دهنه (بالا و پايين رفتن وردها(
-
پودگذاری (قرار دادن نخ پود در داخل دهنه(
-
دفتين زني و كوبيدن نخ پود به لبه پارچه
-
بازشدن نخ تار به اندازه لازم (مرتبط با تراكم پودي(
-
پيچش غلتك پارچه به ميزان لازم (مرتبط با تراكم پودي(
-
كنترل و مراقبت نخ تار و نخ پود