چاپ پیگمنت یکی از روش‌های مهم و قدیمی در صنعت نساجی است. این روش از گذشته‌های دور تا به امروز تکامل یافته و به یکی از روش‌های محبوب برای رنگرزی پارچه‌ها تبدیل شده است .
تاریخچه
دوران باستان
استفاده از رنگدانه‌ها به دوران باستان بازمی‌گردد، زمانی که انسان‌ها از مواد طبیعی مانند خاک‌های رنگی، گیاهان و مواد معدنی برای رنگرزی ، تزئین لباس‌ها و پارچه‌ها استفاده می‌کردند. این رنگدانه‌ها ذراتی جامد بودند که به صورت فیزیکی به سطح پارچه چسبیده و رنگ آن را تغییر می‌دادند.
قرون وسطی
در دوران قرون وسطی، استفاده از رنگدانه‌ها به‌ویژه در اروپا رونق گرفت. هنرمندان و صنعتگران از رنگدانه‌های طبیعی برای رنگرزی پارچه‌ها و ایجاد آثار هنری استفاده می‌کردند. این رنگدانه‌ها معمولاً از گیاهان، حیوانات و مواد معدنی استخراج می‌شدند.
انقلاب صنعتی
با آغاز انقلاب صنعتی در قرن 18 و 19، پیشرفت‌های چشمگیری در تولید و استفاده از رنگدانه‌ها صورت گرفت. در این دوران، استفاده از رنگ‌های مصنوعی و شیمیایی نیز رونق گرفت و باعث شد که رنگدانه‌ها به‌طور گسترده‌تری در صنعت نساجی مورد استفاده قرار گیرند.
دوران مدرن
در قرن 20، با توسعه فناوری‌های جدید و پیشرفت‌های شیمیایی، چاپ پیگمنت به یکی از روش‌های اصلی رنگرزی پارچه‌ها تبدیل شد. امروزه، چاپ پیگمنت با استفاده از رنگدانه‌های مصنوعی و مواد بایندر (چسبنده) انجام می‌شود که باعث می‌شود رنگ به‌طور دائمی به پارچه بچسبد.
کاشف
تاریخ دقیق کشف و توسعه چاپ پیگمنت به‌طور خاص به یک فرد یا گروه خاصی نسبت داده نمی‌شود، بلکه این روش طی قرن‌ها و با همکاری و تلاش‌های بسیاری از دانشمندان، شیمی‌دانان و صنعتگران تکامل یافته است.
چاپ پیگمنت
چاپ پیگمنت نوعی فرآیند تکمل می باشد که در آن رنگدانه های جامد (پیگمنت ها) به سطح پارچه منتقل می شوند و به وسیله یک چسب(binder)1 به پارچه متصل می گردند ؛ چاپ پیگمنت روی پارچه یک تکنیک چاپی است که در آن پیگمنت های رنگی جامد به وسیله یک بایندر به سطح پارچه منتقل و تثبیت می شوند. پیگمنت ها به دلیل ماهیت غیر محلول خود، به داخل الیاف پارچه نفوذ نمی کنند و به سطح آن محدود می شوند. بایندر ها که معمولاً پلیمر های آکریلیک یا پلی اورتان هستند، نقش چسباندن پیگمنت ها به پارچه را ایفا می کنند و از آنجایی که این بایندر ها بعد از خشک شدن یک لایه فیلم مانند روی پارچه ایجاد می کنند، رنگ ها به خوبی به پارچه متصل می شوند. در چاپ دیجیتال رنگزای پیگمنت بر پایه ی آب است که به سطح پارچه می چسبد و در نهایت طرح روی پارچه نقش می بندد .
اجزای تشکیل دهنده رنگزای پیگمنت :
-
نگهدارنده
-
ذرات سوسپانسون
-
بایندر
-
رنگدانه
-
غلظت دهنده
چاپ ری اکتیو :
چاپ ری اکتیو(یا راکتیو) یکی از روش های چاپ روی پارچه است که در آن رنگزای ری‌اکتیو نوعی رنگ است که با الیاف سلولزی مانند پنبه و ویسکوز واکنش شیمیایی داده و به‌طور دائم به آن‌ها متصل می‌شود. این واکنش شیمیایی باعث می‌شود که رنگ به‌طور محکم به الیاف بچسبد .
چاپ پیگمنت و چاپ ری‌اکتیو دو روش محبوب و متداول برای چاپ روی پارچه هستند که هر کدام دارای مزایا و معایب خود هستند. تفاوت‌های اصلی بین این دو روش در خط تولید و محصول نهایی به شرح زیر است:
خط تولید چاپ پیگمنت
-
آماده‌سازی پارچه: بررسی پارچه
-
چاپ روی پارچه: اعمال خمیر پیگمنت با روش‌های مختلف چاپ (سیلک اسکرین، دیجیتال، روتاری).
-
خشک کردن پارچه: خشک کردن در تونل‌های خشک‌کن یا دستگاه‌های خشک‌کن.
-
فیکساسیون (تثبیت رنگ): حرارت‌دهی به پارچه برای تثبیت رنگ.
-
شستشو و تکمیل نهایی: شستشوی مجدد، نرم کردن، اتو کردن، بسته‌بندی.
خط تولید چاپ ری‌اکتیو
-
آماده‌سازی پارچه: بررسی ایرادات پارچه و پوشش دهی پارچه در عملیات کوتینگ .
-
چاپ روی پارچه: جوهر چاپ روی پارچه نقوش را اجرا می کند .
-
خشک کردن پارچه: خشک کردن در تونل‌های خشک‌کن یا دستگاه‌های خشک‌کن.
-
فیکساسیون (تثبیت رنگ): استفاده از بخار یا حرارت برای تثبیت رنگ.
-
شستشو و تکمیل نهایی: شستشوی پارچه با مواد شوینده برای حذف باقی‌مانده‌های رنگ و مواد شیمیایی، نرم کردن، اتو کردن، بسته‌بندی.
تفاوت‌های کلیدی در خط تولید
-
مواد اولیه:
-
پیگمنت: رنگدانه‌های پیگمنت به سطح پارچه می‌چسبند و به بایندر نیاز دارند.
-
ری‌اکتیو: رنگ‌های ری‌اکتیو با الیاف پارچه واکنش شیمیایی می‌دهند و به صورت شیمیایی به پارچه متصل می‌شوند.
-
-
فرایند فیکساسیون:
-
پیگمنت: نیاز به حرارت‌دهی برای فیکساسیون دارد.
-
ری‌اکتیو: معمولاً از بخار برای فیکساسیون استفاده می‌شود.
-
-
شستشو:
-
پیگمنت: شستشوی نهایی برای حذف مواد اضافی.
-
ری‌اکتیو: شستشو با مواد شوینده برای حذف رنگ‌های اضافی و مواد شیمیایی
-
تفاوت‌های محصول نهایی
-
کیفیت رنگ:
-
پیگمنت: رنگ‌ها معمولاً مات‌تر و کمتر براق هستند. مناسب برای پارچه‌های غیر طبیعی و ترکیبی (مانند پلی‌استر).
-
ری‌اکتیو: رنگ‌ها زنده‌تر و براق‌تر هستند. بیشتر برای پارچه‌های طبیعی (مانند پنبه) مناسب است.
-
-
دوام و شستشو:
-
پیگمنت: مقاومت رنگ در برابر شستشو و سایش کمتر از ری‌اکتیو.
-
ری‌اکتیو: مقاومت رنگ بسیار بالا در برابر شستشو و سایش.
-
-
نرمی پارچه:
-
پیگمنت: ممکن است باعث سفتی پارچه شود به دلیل استفاده از بایندر.
-
ری‌اکتیو: پارچه نرم‌تر باقی می‌ماند زیرا رنگ به داخل الیاف نفوذ می‌کند.
-
-
زیست محیطی:
-
پیگمنت: دوستدار محیط زیست به دلیل مصرف کمتر آب و مواد شیمیایی.
-
ری‌اکتیو: مصرف آب و مواد شیمیایی بیشتر، نیاز به مدیریت بهتر پساب.
-
در نتیجه، انتخاب بین چاپ پیگمنت و چاپ ری‌اکتیو بستگی به نوع پارچه، نیازهای خاص محصول نهایی، و ملاحظات زیست محیطی دارد.
مقایسه چاپ ری اکتیو و پیگمنت
چاپ پیگمنت |
چاپ ری اکتیو |
خط تولید اعم از ماشین آلات و پروسه نسبت به چاپ ری اکتیو ساده تر است . |
خط تولید و پروسه پیچیده تری نسبت به پیگمنت دارد . |
در خط تولید به واسطه ساده تر بودن ، تعدادنفرات کمتری لازم داریم . |
تعداد نفرات بیشتری برای خط تولید لازم است . |
مصرف آب کمتر است |
مصرف آب در پروسه چاپ ری اکتیو بالا ست . |
پساب کمتر است . |
پساب بالایی در این چاپ داریم و مشکل زیست محیطی دارد . |
خورندگی رنگزای پیگمنت پایین است . |
رنگزای ری اکتیو خورندگی بالایی دارد . |
به سطح پارچه می چسبد . |
با لیف پیوند کوا لانسی برقرار می کند و جزئی از پارچه می شود . |
دوخت و دوز پارچه نسبت به ری اکتیو آسان تر می باشد . |
به علت نرم بودن پارچه ، در فرایند دوخت و تولید محصول نهایی از چاپ دوخت سخت تری دارد . |
نفوذ پارچه نسبت به چاپ ری اکتیو کمتر است . |
در چاپ ری اکتیو عمق نفوذ بالایی داریم . |
ثبات سایشی نسبت به چاپ ری اکتیو روی پارچه کمتر است . |
ثبات سایشی بسیار بالا تری نسبت به سایر روش های چاپ روی پارچه دارد و در اثر اصطحکاک مقاوم تر است . |
بسیار مقرون به صرفه است . |
نسبت به چاپ پیگمنت گران تر است . |
علاوه بر الیاف طبیعی روی الیاف ترکیبی نیز قابل اجراست . |
فقط روی الیاف طبیعی قادر به چاپ هستیم . |
نسبت به چاپ ری اکتیو زیر دست و نرمی کمتری حس می کنیم . |
زیر دست بسیار نرمی تری نسبت به پیگمت دارد . |
ثبات نوری بالایی نسبت به چاپ ری اکتیو دارد . |
ثبات نوری اش نسبت چاپ پیگمنت کمتر است . |
حساسیت محیطی رنگزای پیگمنت نسبت به ری اکتیو کمتر است . |
حساسیت محیطی رنگزای ری اکتیو بسیار بالاست و نسبت به دما ، رطوبت و Ph و… |